Nhật Bản có ăn Tết Trung Thu không?

Tết Trung Thu là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng tại nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam, Trung Quốc và Hàn Quốc. Đây là dịp mọi người sum họp, ngắm trăng và cùng thưởng thức những món ăn đặc trưng của mùa thu. Thế nhưng, nhiều người thắc mắc “Nhật Bản có ăn Tết Trung Thu không?” và nếu có, họ sẽ tổ chức ra sao. Thực tế, Nhật Bản vẫn duy trì một lễ hội tương tự mang tên Tsukimi – lễ ngắm trăng, với ý nghĩa và phong cách tổ chức rất riêng.

1. Nhật Bản có ăn Tết Trung Thu không?

Tết Trung Thu từ lâu đã là dịp lễ quan trọng tại nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam, với các hoạt động vui chơi, rước đèn, ăn bánh và ngắm trăng. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc liệu Nhật Bản có ăn Tết Trung Thu hay không, và nếu có thì họ tổ chức như thế nào.

Nhật Bản vẫn duy trì một lễ hội tương tự Tết Trung Thu, được gọi là Tsukimi (月見) – nghĩa là “ngắm trăng”. Dù không hoàn toàn giống với Trung Thu của Việt Nam, Tsukimi vẫn gắn liền với việc chiêm ngưỡng trăng rằm tháng 8 (theo lịch Nhật Bản) và bày tỏ lòng biết ơn mùa vụ bội thu. Ngày tổ chức Tsukimi thường rơi vào giữa tháng 9 hoặc đầu tháng 10 dương lịch, tùy theo chu kỳ trăng.

Vì vậy, có thể khẳng định Nhật Bản vẫn có một ngày lễ tương tự Tết Trung Thu, nhưng họ tổ chức với phong cách riêng, ít mang tính vui chơi trẻ em mà thiên về sự tĩnh lặng, thưởng ngoạn và ý nghĩa tinh thần.

2. Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Trung Thu ở Nhật Bản

Lễ hội Tsukimi của Nhật Bản không phải tự nhiên mà có, mà xuất phát từ ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc và được người Nhật sáng tạo thành bản sắc riêng.Theo ghi chép lịch sử, lễ hội ngắm trăng xuất hiện ở Nhật vào thời Heian (794–1185), khi tầng lớp quý tộc tổ chức tiệc ngắm trăng và làm thơ. Tập tục này được du nhập từ Trung Quốc qua các hoạt động giao lưu văn hóa, nhưng nhanh chóng được bản địa hóa.

Ý nghĩa ban đầu của Tsukimi là bày tỏ lòng biết ơn mùa màng, cầu mong thời tiết thuận lợi và vụ mùa tiếp theo bội thu. Ngoài ra, ánh trăng tròn còn tượng trưng cho sự viên mãn, đủ đầy và bình an.

Ngày nay, Tsukimi không chỉ mang ý nghĩa nông nghiệp mà còn trở thành dịp để người Nhật tìm lại khoảnh khắc bình yên, gắn kết gia đình và trân trọng những giá trị tinh thần truyền thống.

3. Cách người Nhật tổ chức Tết Trung Thu

Nếu ở Việt Nam, Tết Trung Thu rộn ràng với tiếng trống múa lân, ánh đèn lồng lung linh và những mâm cỗ đầy ắp, thì tại Nhật Bản, lễ Tsukimi lại được tổ chức với không khí trầm lắng, thanh tao và mang tính chiêm nghiệm. Đây là dịp để người dân tạm gác lại bộn bề công việc, dành thời gian ngắm trăng, thưởng thức món ngon và suy ngẫm về cuộc sống.

• Thời điểm tổ chức: Tsukimi diễn ra vào đêm trăng tròn đẹp nhất của mùa thu, gọi là Jūgoya. Ngày này thường rơi vào giữa tháng 9 hoặc đầu tháng 10 dương lịch, tùy theo năm, và được coi là thời điểm trăng sáng, tròn và đẹp nhất.

• Trang trí không gian: Người Nhật thường bày cỏ pampas (susuki) trong bình để trang trí. Cỏ pampas không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự bảo vệ mùa màng khỏi sâu bệnh. Ngoài ra, họ có thể trưng bày thêm những loại nông sản mùa thu như khoai lang, hạt dẻ để bày tỏ lòng biết ơn với thiên nhiên.

• Ẩm thực đặc trưng: Khác với bánh Trung Thu nhiều hương vị của Việt Nam, Tsukimi nổi bật với Tsukimi dango – những viên bánh gạo trắng, tròn, mềm dẻo, thường được xếp thành hình tháp. Ngoài ra, người Nhật còn ăn khoai lang nướng, hạt dẻ rang, các loại trái cây mùa thu và uống trà xanh nóng để tăng thêm không khí ấm áp.

• Hoạt động trong ngày lễ: Các gia đình thường cùng nhau ngắm trăng từ sân nhà hoặc ban công, vừa thưởng thức món ăn vừa trò chuyện, đọc thơ hoặc kể chuyện. Một số vùng còn tổ chức lễ hội cộng đồng với hoạt động văn nghệ truyền thống, nhưng quy mô thường nhỏ, không ồn ào.

Dù không sôi động như Trung Thu ở Việt Nam, Tsukimi lại mang một vẻ đẹp tinh tế, giúp người Nhật cảm nhận sự yên bình và gắn kết tình thân. Đó là khoảng thời gian để lắng lại, trân trọng vẻ đẹp thiên nhiên, nhất là ánh trăng rằm thu – biểu tượng của sự viên mãn và đủ đầy.

4. Điểm khác biệt giữa Tết Trung Thu Nhật Bản và Việt Nam

Cùng chia sẻ hình ảnh trăng rằm mùa thu, nhưng Tết Trung Thu ở Nhật Bản và Việt Nam lại khác nhau rõ rệt về thời điểm, cách tổ chức, món ăn và ý nghĩa. Điều này tạo nên sự đa dạng văn hóa thú vị, phản ánh bản sắc riêng của từng quốc gia.

Mục đích và ý nghĩa:

• Ở Việt Nam: Trung Thu được xem là “Tết Thiếu Nhi thứ hai trong năm”, gắn với hoạt động vui chơi, múa lân, rước đèn và phá cỗ.

• Ở Nhật Bản: Tsukimi mang tính lễ nghi nhiều hơn, là dịp tạ ơn mùa màng, cầu mong may mắn và bình an, đồng thời là thời khắc để ngắm trăng, thưởng thức cái đẹp.

Thời điểm tổ chức:

• Việt Nam: Rằm tháng 8 âm lịch.

• Nhật Bản: Đêm Jūgoya theo lịch Nhật, thường rơi vào tháng 9 hoặc đầu tháng 10 dương lịch, có thể lệch so với Việt Nam vài tuần.

Ẩm thực đặc trưng:

• Việt Nam: Bánh Trung Thu phong phú về hương vị, màu sắc, kèm theo trái cây, mứt, chè.

• Nhật Bản: Tsukimi dango, khoai lang, hạt dẻ, món ăn mùa thu đơn giản và thanh đạm.

Hoạt động:

• Việt Nam: Múa lân, rước đèn, trò chơi dân gian, hội chợ Trung Thu.

• Nhật Bản: Ngắm trăng, uống trà, trò chuyện và tổ chức các buổi tụ họp nhỏ mang tính gia đình hoặc cộng đồng.

Những khác biệt này cho thấy dù cùng tôn vinh ánh trăng mùa thu, mỗi quốc gia lại gửi gắm vào đó nét văn hóa, phong tục và tinh thần riêng. Tết Trung Thu ở Việt Nam rực rỡ, náo nhiệt, trong khi Tsukimi của Nhật trầm lắng, thanh nhã – tất cả cùng góp phần làm phong phú kho tàng lễ hội truyền thống của châu Á.

Qua những thông tin trên, câu trả lời cho thắc mắc “Nhật Bản có ăn Tết Trung Thu không” là có, nhưng với phong cách và ý nghĩa mang đậm bản sắc riêng. Lễ Tsukimi của Nhật không chỉ là dịp ngắm trăng, mà còn là khoảnh khắc để con người hòa mình vào thiên nhiên, biết ơn mùa màng và gắn kết tình thân. Sự khác biệt trong cách tổ chức so với Việt Nam càng làm nổi bật nét đa dạng và độc đáo của văn hóa Á Đông, giúp chúng ta hiểu và trân trọng hơn những giá trị truyền thống của mỗi quốc gia.